کنکور پزشکی در ایران یکی از مهم‌ترین و رقابتی‌ترین آزمون‌های کشور است که سرنوشت تحصیلی بسیاری از دانش‌آموزان را رقم می‌زند. هر سال حدود یک میلیون نفر در گروه‌های آزمایشی مختلف (به‌ویژه علوم تجربی) در کنکور سراسری شرکت می‌کنند.
قبولی در رشته پزشکی به معنای دستیابی به جایگاه اجتماعی و شغلی ممتاز است و به همین دلیل خانواده‌ها و داوطلبان فشار روانی زیادی را برای موفقیت در این آزمون تحمل می‌کنند. در این مقاله، نگاهی جامع به کنکور پزشکی در ایران خواهیم داشت؛ از تاریخچه و ساختار آن گرفته تا منابع مطالعه، تأثیرات اجتماعی و فرهنگی، چالش‌ها و تجربه‌های داوطلبان. این مطلب به زبان ساده و نیمه‌رسمی تدوین شده تا برای همه خوانندگان جذاب و قابل‌فهم باشد.
تاریخچه کنکور پزشکی در ایران
کنکور سراسری ایران نخستین‌بار در دهه ۱۳۴۰ و در پی افزایش شدید متقاضیان ورود به دانشگاه شکل گرفت. پیش از آن، هر دانشکده به‌طور مستقل آزمون ورودی خود را برگزار می‌کرد؛ برای مثال، دانشکده پزشکی دانشگاه تهران اولین مرکزی بود که به دلیل تعداد زیاد داوطلبان، آزمون هماهنگ ورودی برگزار کرد. تا پیش از سال ۱۳۴۲ داوطلبان مجبور بودند برای هر دانشگاه جداگانه آزمون بدهند و مرتب بین شهرهای مختلف سفر کنند.
در سال ۱۳۴۲ هیأتی به‌نام «هیأت مسابقات ورودی دانشگاه‌ها» اولین کنکور سراسری را برگزار کرد، اما به‌دلیل مشکلات اجرایی مدتی کنکور متمرکز متوقف شد. سرانجام با تأسیس وزارت علوم و تشکیل «مرکز آزمون‌شناسی» (سازمان سنجش آموزش کشور فعلی) در سال ۱۳۴۷، برگزاری منظم کنکور سراسری از سر گرفته شد و اولین کنکور رسمی سراسری در ۱۵ مرداد ۱۳۴۸ برگزار گردید. در آن آزمون حدود ۴۷٬۷۰۳ نفر برای ورود به ۳۰ رشته در ۱۲ دانشگاه به رقابت پرداختند.
پس از انقلاب ۱۳۵۷ نیز کنکور سراسری با تغییراتی ادامه یافت و به مرور به شکل فعلی درآمد. در سال‌های اخیر، روند کلی تعداد داوطلبان نزولی بود اما در اواخر دهه ۱۳۹۰ دوباره افزایش یافت؛ به طوری که در سال ۱۳۹۸ بیش از ۱٫۱ میلیون نفر در کنکور شرکت کردند.
ساختار و نحوه برگزاری آزمون
کنکور سراسری در ایران هر سال برای پنج گروه آزمایشی برگزار می‌شود: علوم ریاضی و فنی، علوم تجربی، علوم انسانی (و معارف اسلامی)، هنر و زبان‌های خارجی. طبیعتاً کنکور گروه علوم تجربی مهم‌ترین آزمون برای علاقه‌مندان رشته پزشکی است. ساختار سوالات کنکور ترکیبی از دروس عمومی (مانند زبان و ادبیات فارسی، فرهنگ اسلامی، زبان انگلیسی و عربی) و دروس تخصصی مرتبط با هر گروه است. برای گروه تجربی، دروس تخصصی شامل زیست‌شناسی، شیمی، فیزیک، ریاضی و زمین‌شناسی است.
ضریب اهمیت درس زیست‌شناسی در کنکور تجربی از همه بیشتر است (ضریب ۱۲) و تسلط بر آن نقشی کلیدی در موفقیت داوطلبان پزشکی دارد. مدت زمان برگزاری آزمون چند ساعت بوده و معمولاً در یک نیم‌روز به‌صورت همزمان در سراسر کشور برگزار می‌شود. تا سال‌های اخیر کنکور فقط سالی یک‌بار در تیرماه برگزار می‌شد، اما از سال ۱۴۰۲ تصمیم بر این شد که سالانه دو بار کنکور برگزار گردد.
برای مثال در کنکور ۱۴۰۲ یک نوبت در دی‌ماه ۱۴۰۱ و نوبت دوم در تیر ۱۴۰۲ برگزار شد. از سال ۱۴۰۳ نیز کنکور در دو نوبت اردیبهشت و تیر برگزار می‌شود تا فرصت مجددی به داوطلبان داده شود. اخیراً تغییرات مهمی در ساختار آزمون صورت گرفته است؛ از جمله حذف دروس عمومی از دفترچه کنکور ۱۴۰۲ به بعد که تأثیر آنها از طریق سوابق تحصیلی (امتحانات نهایی دبیرستان) لحاظ می‌شود. همچنین سهم تأثیر معدل دبیرستان افزایش یافته است تا سنجش جامع‌تری از توانایی‌های داوطلب صورت گیرد.
منابع درسی و نحوه مطالعه برای کنکور پزشکی
منابع اصلی طرح سؤالات کنکور، کتاب‌های درسی رسمی دوره دبیرستان (نظام جدید: پایه‌های دهم، یازدهم و دوازدهم) هستند. بنابراین مهم‌ترین منابع آمادگی کنکور پزشکی، کتاب‌های درسی وزارت آموزش و پرورش در دروس تخصصی و عمومی می‌باشد. داوطلبان موفق معمولاً بارها این کتاب‌ها را به‌دقت مطالعه و مرور می‌کنند. علاوه بر کتاب‌های درسی، استفاده از کتاب‌های کمک‌آموزشی و تست و شرکت در آزمون‌های آزمایشی موسسات مختلف، به آمادگی بیشتر داوطلبان کمک می‌کند.
برنامه‌ریزی منظم و مرورهای دوره‌ای نقش حیاتی در موفقیت دارد. به گفته نفرات برتر، داشتن ساعت‌های مطالعه بالا نیز مؤثر است؛ چنان‌که صبا معصوم‌نیا رتبه ۱ کنکور تجربی ۱۴۰۳، بیان کرده است: «روزانه به طور متوسط حدود ۱۳ ساعت مطالعه داشتم». البته صرفاً زیاد درس خواندن کافی نیست؛ بلکه یادگیری عمیق مفاهیم، حل تست‌های استاندارد و تحلیل آزمون‌های گذشته برای بهبود نقاط ضعف نیز ضروری است.
داوطلبان باید تعادل را بین دروس حفظی (مثل زیست‌شناسی) و دروس تحلیلی (مثل ریاضی و فیزیک) برقرار کرده و روش مطالعه هر درس را متناسب با ماهیت آن تنظیم کنند. استفاده از تجربه مشاوران و رتبه‌های برتر سال‌های قبل می‌تواند روش‌های صحیح مطالعه (مانند خلاصه‌نویسی، زمان‌بندی پاسخ‌گویی، تکنیک‌های تست‌زنی و غیره) را به داوطلبان بیاموزد.
شرایط شرکت در کنکور پزشکی
برای شرکت در کنکور سراسری (از جمله کنکور گروه تجربی جهت قبولی پزشکی)، داشتن مدرک دیپلم متوسطه کفایت می‌کند. دانش‌آموزان سال دوازدهم نیز می‌توانند در کنکور همان سال شرکت کنند. محدودیت سنی خاصی برای کنکور وجود ندارد و هر کس که دارای مدرک دیپلم یا پیش‌دانشگاهی (نظام قدیم) باشد، می‌تواند شانس خود را در آزمون بیازماید. به عنوان نمونه، در کنکور سال‌های اخیر جوان‌ترین و مسن‌ترین داوطلبان فاصله سنی چشمگیری داشتند؛ در نوبت دوم کنکور ۱۴۰۳، یک دختر متولد سال ۱۳۹۰ (حدود ۱۲ ساله) جوان‌ترین داوطلب و دو داوطلب خانم متولد ۱۳۲۲ و ۱۳۲۷ (بیش از ۷۵ ساله) پیرترین شرکت‌کنندگان بودند
بنابراین حتی افراد سالخورده یا بسیار جوان نیز از نظر مقررات مانعی برای حضور در کنکور ندارند. ثبت‌نام کنکور هر سال از طریق سایت سازمان سنجش در بهمن‌ماه انجام می‌شود و داوطلبان با پرداخت هزینه ثبت‌نام و ارائه مدارک لازم (شناسنامه، کد تحصیلی و …) می‌توانند در گروه آزمایشی دلخواه شرکت کنند. هر داوطلب می‌تواند علاوه بر گروه اصلی خود، در صورت تمایل در گروه‌های هنر و زبان خارجی نیز به عنوان گروه فرعی آزمون دهد. پس از اعلام نتایج اولیه (رتبه و نمره)، انتخاب‌رشته انجام می‌شود و داوطلبان بر اساس رتبه خود و سهمیه‌هایی که احیاناً شامل حالشان شود (منطقه‌ای، ایثارگران و …) برای رشته‌های پزشکی و سایر رشته‌ها گزینش می‌شوند.
تأثیرات اجتماعی و فرهنگی کنکور پزشکی
کنکور در ایران تنها یک آزمون علمی نیست، بلکه به یک پدیده اجتماعی و فرهنگی تبدیل شده است
فرهنگ عمومی جامعه قبولی در کنکور (به‌خصوص رشته‌هایی مانند پزشکی، مهندسی و حقوق) را مترادف با موفقیت و آینده‌ی روشن می‌داند. به همین دلیل، دانش‌آموزان از سال‌ها قبل زیر فشار انتظارات والدین، معلمان و همسالان قرار می‌گیرند تا در این رقابت بزرگ سربلند شوند. این فشارها تأثیرات گسترده‌ای بر سلامت روانی و حتی جسمانی نوجوانان دارد
استرس کنکور می‌تواند به اضطراب مزمن، افسردگی، کاهش اعتمادبه‌نفس و انزوای اجتماعی داوطلبان منجر شود. از نظر فرهنگی، جامعه کنکورمحور ممکن است ارزش تحصیل را به نتیجهٔ کنکور محدود کند و یادگیری عمیق و مهارت‌های عملی را تحت‌الشعاع قرار دهد. خانواده‌ها نیز درگیر این ماراتن می‌شوند؛ بسیاری از والدین در ایام کنکور مرخصی می‌گیرند، محیط خانه را برای فرزند کنکوری آرام می‌کنند و حتی در روز آزمون پشت در حوزه‌ها حضور می‌یابند تا برای موفقیت فرزندشان دعا کنند.
صحنه‌های والدینی که با نگرانی در بیرون از محل کنکور منتظر پایان آزمون هستند، جزئی از فرهنگ کنکور شده است. در تصویر زیر، تعدادی از مادران و پدران را می‌بینید که هنگام برگزاری آزمون کنکور، در پشت درِ یکی از حوزه‌های امتحانی نشسته‌اند و با تسبیح و ذکر در حال دعا برای فرزندانشان هستند
این سطح از درگیر شدن خانواده‌ها، نشان‌دهنده اهمیتی است که جامعه ایرانی برای قبولی در رشته‌هایی مثل پزشکی قائل است. از سوی دیگر، موفقیت یا عدم موفقیت در کنکور می‌تواند موقعیت اجتماعی فرد را در نگاه خود و اطرافیانش تحت تأثیر قرار دهد؛ قبولی در پزشکی اغلب با تحسین و افتخار همراه است، در حالی که قبول نشدن ممکن است احساس سرخوردگی یا فشار اجتماعی برای تلاش مجدد را به دنبال داشته باشد.
چالش‌ها و انتقادات به کنکور پزشکی
علیرغم مزیت شناسایی استعدادها از سراسر کشور، کنکور سراسری همواره با چالش‌ها و انتقاداتی روبرو بوده است. یکی از مهم‌ترین انتقادات، مسئله عدالت آموزشی است. دانش‌آموزان در مناطق محروم یا مدارس ضعیف‌تر، امکانات و آموزش باکیفیت کمتری نسبت به دانش‌آموزان شهرهای بزرگ و مدارس برتر دارند و این شکاف آموزشی، شانس موفقیت در کنکور را نابرابر می‌کند. گرچه سازمان سنجش با سیاست سهمیه‌بندی مناطق تلاش کرده تا حدی این نابرابری را جبران کند، اما همچنان تفاوت امکانات تاثیرگذار است.
چالش دیگر ظهور مافیاهای کنکور است؛ یعنی موسسات آموزشی و انتشاراتی بزرگی که از اضطراب داوطلبان سودجویی می‌کنند و با تبلیغات گسترده، کتاب‌ها و کلاس‌های گران‌قیمت به فروش می‌رسانند. گردش مالی بسیار بالا در صنعت کنکور موجب شده برخی آن را به یک تجارت تبدیل کنند که گاهی سلامت نظام آموزشی را تهدید می‌کند. همچنین در سال‌های اخیر مواردی از تقلب در کنکور کشف شده است که افکار عمومی را نگران کرده است
به نقل از ویکی پدیا برای مثال در کنکور ۱۴۰۱ حدود ۹۰۰ نفر با تجهیزات الکترونیکی تقلب شناسایی شدند و حتی پس از آزمون نزدیک به ۱۰۰۰ داوطلب مشکوک برای آزمون مجدد دعوت شدند. این تخلفات، اعتماد به سلامت کنکور را کاهش می‌دهد و رقابت سالم را مخدوش می‌کند. از طرف دیگر، برخی منتقدان معتقدند کنکور با تاکید بیش از حد بر حفظیات و تست‌زنی، به افت کیفیت آموزش دبیرستان منجر شده و خلاقیت و تفکر را در دانش‌آموزان سرکوب می‌کند.
سال‌هاست بحث حذف کنکور یا جایگزینی آن با روش‌های دیگر مطرح است، اما هنوز جایگزین کاملاً عادلانه و کارآمدی برای سنجش داوطلبان معرفی نشده است. تا آن زمان، بهتر است اصلاحاتی مانند تاثیر سوابق تحصیلی، برگزاری آزمون‌های استاندارد‌تر و نظارت شدیدتر بر تخلفات، در جهت بهبود این آزمون صورت گیرد.
نحوه پذیرش در دانشگاه‌های پزشکی ایران
پس از برگزاری کنکور و اعلام رتبه‌ها، داوطلبان بر اساس نمره و اولویت‌هایی که در فرم انتخاب‌رشته مشخص می‌کنند، در رشته‌محل‌های مختلف پذیرفته می‌شوند. پذیرش در رشته پزشکی نیز کاملاً رقابت‌محور و بر پایه رتبه کنکور است. دانشگاه‌های دولتی روزانه (رایگان) معمولا محبوب‌ترین انتخاب‌ها هستند و ظرفیت محدودی دارند؛ به عنوان مثال برای سال ۱۴۰۲ در مجموع حدود ۱۱٬۱۰۱ نفر در رشته پزشکی (در همه دانشگاه‌های کشور و انواع سهمیه‌ها) پذیرفته شدند
این در حالی است که همان سال بیش از نیم میلیون نفر در گروه تجربی شرکت کرده بودند، بنابراین تنها درصد بسیار کوچکی از داوطلبان تجربی قادر به ورود به رشته پزشکی می‌شوند. قبولی در دانشگاه‌های برتر (مانند دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، شهید بهشتی، شیراز، اصفهان و …) به رتبه‌های دو یا سه رقمی کشوری نیاز دارد و رقابت در این سطح بسیار سنگین است.
علاوه بر دوره‌های روزانه، دانشگاه‌های شهریه‌پرداز (شبانه، پیام نور، غیرانتفاعی) و دانشگاه آزاد اسلامی نیز در رشته پزشکی پذیرش دارند که داوطلبان رتبه‌های پایین‌تر با پرداخت شهریه می‌توانند در آنها تحصیل کنند. نوع دیگری از ظرفیت، پذیرش در پردیس‌های خودگردان (بین‌الملل) دانشگاه‌های علوم پزشکی است که آن هم مستلزم پرداخت شهریه قابل توجه است.
سهمیه‌های خاصی نیز وجود دارد؛ مثلاً سهمیه مناطق محروم که پذیرفته‌شدگان را ملزم می‌کند پس از فارغ‌التحصیلی در همان مناطق خدمت کنند، یا سهمیه خانواده شهدا و ایثارگران که درصد معینی از ظرفیت را به این داوطلبان اختصاص می‌دهد. به طور کلی فرآیند پذیرش پزشکی در ایران کاملاً رقابتی، شفاف و بر اساس نمره کنکور انجام می‌شود و پس از قبولی نیز دانشجویان باید دوره دکترای عمومی پزشکی را حدود ۷ سال بگذرانند.
تجربه‌های داوطلبان و نقل‌قول‌های مستند
هر داوطلب کنکور پزشکی داستان خاص خود را دارد؛ از تلاش‌ها و سختی‌ها گرفته تا لحظات شیرین موفقیت. مرور تجربه‌های واقعی آنها می‌تواند برای نسل‌های بعدی الهام‌بخش باشد. بسیاری از داوطلبان موفق اتفاق نظر دارند که پشتکار و امید رمز اصلی موفقیت است. به عنوان نمونه، یکی از پذیرفته‌شدگان پزشکی دانشگاه تهران نقل می‌کند: «۵ سال پیاپی در کنکور شرکت کردم و هربار شکست خوردم، اما ناامید نشدم تا بالاخره سال پنجم در رشته پزشکی قبول شدم». داوطلب دیگری که پس از فارغ‌التحصیلی از یک رشته غیرمرتبط، دوباره برای تحقق رویای پزشکی تلاش کرده بود، می‌گوید: «بهمن‌ماه تصمیم گرفتم از نو شروع کنم. با خودم عهد بستم که تمام کمبودهای سال‌های قبل را جبران کنم. روزی ۱۰ ساعت درس می‌خواندم و حتی تفریحم حل کردن تست بود. وقتی نتیجه کنکور آمد و دیدم پزشکی قبول شدم باورم نمی‌شد. آن لحظه فهمیدم هیچ رویایی دور از دسترس نیست».
این قبیل روایت‌ها نشان می‌دهد که اراده و برنامه‌ریزی می‌تواند بر موانع غلبه کند. البته در کنار قبول‌شدگان، بسیاری نیز هستند که نتیجه دلخواه را کسب نمی‌کنند. برخی از آنها دچار افت روحیه می‌شوند، اما برخی دیگر با درس گرفتن از اشتباهات گذشته، برای سال بعد برنامه‌ریزی می‌کنند. نقل قول مشهوری در بین کنکوری‌ها رایج است: «کنکور مثل یک ماراتن است، نه یک دوی سرعت؛ مهم نیست شروع کُندی داشته باشی، مهم این است که تسلیم نشوی و به خط پایان برسی». همچنین تجربه داوطلبان نشان می‌دهد حمایت خانوادگی و داشتن محیط آرام و انگیزه‌بخش در خانه، تاثیر زیادی در تمرکز و موفقیت دارد. در نقطه مقابل، برخی خانواده‌ها با سخت‌گیری یا ایجاد استرس اضافه، نتیجه عکس می‌گیرند. بنابراین مدیریت روابط خانوادگی در سال کنکور بسیار مهم است.
آمارها، جدول‌ها و تصاویر مرتبط
برای درک بهتر ابعاد کنکور پزشکی، مرور آمار رسمی سودمند است. جدول زیر تعداد کل شرکت‌کنندگان کنکور سراسری در سال‌های ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۸ را نشان می‌دهد
| سال | تعداد کل داوطلبان کنکور سراسری |
|---|---|
| ۱۳۹۴ | ۸۸۰٬۷۵۶ نفر |
| ۱۳۹۵ | ۸۶۰٬۱۰۹ نفر |
| ۱۳۹۶ | ۹۲۹٬۷۹۱ نفر |
| ۱۳۹۷ | ۱٬۰۱۱٬۳۶۰ نفر |
| ۱۳۹۸ | ۱٬۱۱۸٬۷۹۳ نفر |
چنان‌که آمار بالا نشان می‌دهد، تعداد متقاضیان کنکور در اواسط دهه ۱۳۹۰ حدود ۸۵۰ تا ۹۵۰ هزار نفر بود، اما از سال ۱۳۹۷ دوباره از مرز یک میلیون نفر فراتر رفت. بخش اعظم این داوطلبان در گروه آزمایشی علوم تجربی شرکت می‌کنند؛ برای مثال در سال ۱۳۹۵ بیش از ۵۱۹ هزار نفر در کنکور تجربی ثبت‌نام کردند که حدود سه برابر تعداد داوطلبان کنکور ریاضی یا انسانی بود. اقبال شدید به رشته‌های علوم تجربی (پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و…) به دلیل بازار کار و جایگاه اجتماعی این رشته‌ها است. از نظر آماری، احتمال قبولی در گروه تجربی بسیار پایین‌تر از گروه‌های دیگر است.
طبق آمار چند سال پیش، شانس قبولی در کنکور تجربی حدود ۲۴٪ بوده است، در حالی‌که در کنکور ریاضی این رقم به بیش از ۱۱۸٪ (به دلیل خالی ماندن ظرفیت برخی رشته‌ها) می‌رسید. به بیان دیگر، رقابت در رشته‌های پزشکی به قدری شدید است که حتی داوطلبانی با رتبه‌های خوب ممکن است از قبولی باز بمانند. در مقابل، در برخی رشته‌های گروه ریاضی صندلی‌های خالی می‌مانَد. این آمارها ضرورت بازنگری در سیاست‌های آموزشی و ظرفیت دانشگاه‌ها را نشان می‌دهد.
در ادامه، نمودار زیر تعداد کل داوطلبان کنکور (ستون آبی) و تعداد پذیرفته‌شدگان نهایی (ستون سبز) را در بازه‌ای از سال‌ها نمایش می‌دهد. همان‌طور که مشاهده می‌شود، همزمان با کاهش تعداد داوطلبان در اواخر دهه ۱۳۸۰، درصد قبولی افزایش یافته است و سپس با افزایش مجدد داوطلبان در دهه ۱۳۹۰، نرخ قبولی کاهش یافته است.
نتیجه‌گیری و پیشنهادات
کنکور پزشکی طی دهه‌ها به بخشی جدایی‌ناپذیر از نظام آموزشی ایران تبدیل شده و موافقان و مخالفان خود را دارد. از یک سو، این آزمون گسترده‌ترین راه سنجش عدالت‌آمیز میان داوطلبان سراسر کشور است و فرصتی فراهم می‌کند تا دانش‌آموزان مستعد، صرف‌نظر از پیشینه اقتصادی یا اجتماعی، شانس ورود به بهترین دانشگاه‌ها را داشته باشند.
بسیاری از پزشکان ممتاز کشور محصول همین رقابت فشرده کنکور هستند. اما از سوی دیگر نباید از آسیب‌های نظام کنکور غافل شد. فشار روانی شدید بر نوجوانان، سوق یافتن آموزش متوسطه به سمت حافظه‌محوری، ایجاد بازارهای سودجویانه و ناامیدی جوانان در صورت عدم قبولی از جمله این آسیب‌هاست. به نظر می‌رسد آینده کنکور پزشکی در ایران به سمت تغییرات تدریجی پیش می‌رود؛ حذف تدریجی دروس عمومی از کنکور و افزایش تأثیر سوابق تحصیلی گامی در جهت کاهش استرس و اهمیت تک‌بعدی کنکور است.
شاید در سال‌های آینده شاهد مدل‌های پذیرش ترکیبی (آزمون چندمرحله‌ای، مصاحبه‌های انگیزشی و بررسی سوابق) باشیم که بتواند تصویر جامع‌تری از توانایی داوطلبان ارائه دهد. تا آن زمان، توصیه می‌شود داوطلبان ضمن توجه به سلامت روان و جسم خود، با برنامه‌ریزی دقیق و استفاده از تجربیات موفق، مسیر دشوار کنکور را هموار کنند. نظام آموزشی نیز باید با گسترش امکانات آموزشی در سراسر کشور و نظارت بر موسسات کنکور، شرایط عادلانه‌تری را فراهم آورد.
در پایان، هر نتیجه‌ای در کنکور پایان راه نیست؛ قبولی در پزشکی می‌تواند آغاز راهی پرفرازونشیب در حرفه پزشکی باشد و عدم قبولی نیز می‌تواند فرصتی برای کشف مسیرهای موفقیت دیگری در زندگی محسوب شود. مهم آن است که تلاش، پشتکار و امید هیچ‌گاه متوقف نشود.
منابع و مآخذ:
- سازمان سنجش آموزش کشور – آمار رسمی شرکت‌کنندگان و پذیرفته‌شدگان کنکور در سال‌های مختلفfa.wikipedia.orgkhabaronline.ir
- ویکی‌پدیا: «کنکور در ایران» – تاریخچه و اطلاعات عمومی کنکور
- خبرگزاری مهر – گزارش پیرامون جوان‌ترین و مسن‌ترین داوطلبان کنکورmehrnews.com
- خبرآنلاین – جزئیات ظرفیت پذیرش پزشکی در کنکور ۱۴۰۲khabaronline.ir
- گفت‌وگو با رتبه‌های برتر کنکور – تجربه‌های داوطلبان موفق
- خبرگزاری ایسنا و تسنیم – گزارش‌هایی درباره چالش‌های کنکور (سهمیه‌ها، تقلب و حذف دروس عمومی)
